تیپ شهری ایران یک تیپ مصرف زده است تا مصرف کننده.

به گزارش خوبان به نقل از مهر، دکتر حسین باهر، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سؤال که چرا رفتار مصرف کننده ایرانی تحت شرایط و هیجانات و سودآوری بازار است و تحت تأثیر نیاز فرد نیست، یعنی بالواقع می توان گفت که رفتار مصرف کننده ایرانی، عقلایی اقتصادی نیست؟، گفت: اصولا تیپ ایرانی به خصوص تیپ شهری ایرانی، تیپ مصرف زده است نه مصرف کننده.

وی افزود: به عبارت ساده تر انسان مصرف کننده شهری تحت تأثیر جو مصرفی قرار می گیرد؛ چشم و هم چشمی، تبلیغات و شرایط زمانی و مکانی بر روی مصرف کننده ایرانی شهرنشین اثر می گذارد و آنها را تابع جو می کند.

این جامعه شناس و رفتارشناس در ادامه سخنانش اظهار داشت: دلیل این امر این است که تیپ ایرانی معمولا تیپ عاطفی، رقیب و چشم و هم چشمی، دل نگران و هیجانی است و بالطبع تمام این مسائل و تموجات مختلف قبل از اینکه در عقل فرد مصرف کننده اثر بگذارد، در احساس و هیجانات روانی او اثر می گذارد.

وی در مورد سابقه تاریخی این رفتار هم بیان کرد: انسان ایرانی در گذشته هم این گونه بوده است، یعنی این امور مسأله جدیدی نیست. در زمان جنگ جهانی دوم احتکار و … بوده است و داستانهایی نقل شده که مثلا رضاشاه با احتکارکنندگان چه کرد؟! و … ، در حالی که در جوامعی که منطقی تر رفتار می کنند هیجانات خودشان را به سرعت نشان نمی دهند، صبر و تأنی و شکیبایی می کنند.

وی در ادامه سخنانش تأکید کرد: مسأله دوم تأثیرگذار در این امر که بعد از انقلاب اسلامی دچار آن شدیم، تجمل زدگی است، یعنی خیلی از افراد طلا لازم ندارند اما وقتی بازار ملتهب می شود به دنبال خرید آن می روند. خیلی ها اصلا نمی دانند، ارز چیست؟، تابع چه عواملی است؟، چه اثری بر روی اقتصاد دارد؟ و … وقتی بازار این گونه می شود به دنبال خرید و فروش آن می روند. صرف اینکه بگویند وضع ما خوب است و قدرت خرید خودمان را حفظ کردیم وارد این عرصه می شوند.

وی با بیان اینکه طبق هرم «مازلو» یک سری خواسته ها و یک سری نیازها وجود دارد، گفت: نیازها که طبقه بندی شده است. طبق عقل، اولویت ها و نیازهای حیاتی و مهم وجود دارد، اما مصرف کننده ایرانی و تیپ ایرانی به نیازها توجهی ندارد، بلکه به خواسته هایش توجه دارد.

این استاد و محقق تصریح کرد: وقتی عقل را رها کنیم و به دل اهمیت و توجه دهیم و به حرف او گوش دهیم، دل حساب و کتاب ندارد، یعنی این یکی از گرفتاری های جامعه مدنی ماست، به خصوص افرادی که با اینترنت و رایانه آشنا شدند و به خارج از کشور سفر می کنند و به ویژه بعد از انقلاب به محور نفت نزدیک شده اند، تجمل زدگی جزو خصایل روانی آنها شده است و بالطبع هیجانات بازارها را آنها به وجود می آورند.

وی با اشاره به اینکه از 75 میلیون جمعیت ایران، 65 میلیون اصلا نمی دانند دلار چیست؟، بازار بورس یعنی چی؟، نوسانات بازار ارز چگونه ایجاد می شود و تابع چیست و چه اثری بر اقتصاد دارد؟، اذعان کرد: تعداد قلیلی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند ایجاد تموج می کنند و وقتی سایه این هول به دل بقیه می افتد که چه اتفاقی در بازار افتاده، وضعیت بحرانی تر می شود. در همین روزها در روستاهای مختلف بودم، مردم خیلی راحت دارند زندگی می کنند و به اصطلاح آب در دلشان تکان نمی خورد، اگر ما به آنها فشار نیاوریم آنها کاری به ما ندارند. ما کالاهای مختلف آنها را احتکار می کنیم.

باهر در ادامه سخنانش اظهار داشت: ایامی که تهران به خاطر اجلاس کشورهای عدم تعهد تعطیل بود، به شمال رفته بودم، بی جهت قیمت کالاها و خدمات افزایش یافته بود، چون جمعیت زیادی وارد این شهرها شده بود و شایعه شده بود که شما 4 میلیون پول گرفتید باید اینجا خرج کنید و …، چیزهای مهملی که در تهران نه شنیدم بودم و نه چیزی به دست ما رسیده بود، این وضعیت به خاطر چه چیزی اتفاق افتاد، چون تعدادی رفته بودند و این شرایط را به آنجا منتقل کرده بودند.

وی نقش رسانه ها و الگوها را اصلاح این رفتار مهم خواند و گفت: با کمک رسانه ها و به خصوص با اعمال بزرگترها و کملین قوم، رفتارها منطقی تر شود تا مصرف کننده رفتار منطقی تر داشته باشد، حتی اگر عکس العملی هم خواهد داشت این عکس العمل طبق ضوابط منطق اقتصادی باشد، سرمایه گذاری، خرید، و … باید به طوری باشد که امنیت خود و جامعه را به خطر نیاندازیم و از طرف دیگر آخرت خود را در امان داشته باشیم.