ترس تاريخي تركيه از خشم روسيه

بين قرن 15 زمانی امپراطوری های عثمانی و روس به همسایگی یکدیگر رسیدند تا 1917، سال انقلاب بلشویک، ترک ها و روس ها دستکم 17 بار با یکدیگر جنگیده اند. آغازگر تک تک این جنگ ها روس ها و متعاقبا بازنده همه آنها ترک ها بودند.به همین دلیل خوب، در تمامی سنین نخبگان ترکیه، ترسی عمیقا ریشه دار از مسکو شکل گرفته است.

در حقیقت، سلحشوری نظامی روسیه اغلب به مثابه یک عامل شکل دهنده به سیاست ترکیه و عثمانی عمل کرده است. همانطور که آکین انور در مقاله خود می نویسد، در سال 1783، زمانی که روس ها کریمه را گرفتند_ اولین سرزمینی با اکثریت مسلمان که یک قدرت مسیحی از جنگ ترک ها خارج کرد_ باعث شد ترکیه به سمت غربی شدن پیش برود. ترک ها احساس می کردند توسط روس ها خیلی تحقیر شده اند و تصمیم گرفتند برای مقابله با آنها شیوه های اروپایی ها را اتخاذ کنند. مدرنیزه شدن منجر به روی کار آمدن مصطفی کمال آتاتورک، پدر جمهوری ترکیه شد.

حتي اين اواخر زمانی که استالین از ترکیه خواستار زمین همانند بوسفرس در 1946 کرد، آنکارا تصمیمی با عواقب بالا گرفت تا در جریان جنگ سرد در کنار ایالات متحده قرار بگیرد. به نظر می رسد ترس از روسیه می تواند ترک ها را مجبور کند که دست به هر اقدامی بزنند تا به صورت پوششی علیه مسکو ضربه بزنند. در 1950 ترکیه نظامیان خود را به کره دور دست، فرستاد تا با کمونیست ها بجنگند تا از این طریق تعهد خود را به ایالات متحده ثابت کند. واشنگتن پاداش این اقدام آنکارا را در سال 1952 از طریق پذیرش ترکیه در ناتو داد.

ترس از روسیه به مثابه یک عامل کلیدی در مانورهای سیاسی ترکیه برای صدها سال نقش داشته است. به همین دلیل است که اقدام آنکارا در ساقط کردن یک جت روسی که فقط چند لحظه حریم هوایی ترکیه را نقض کرده بود، نیازمند بررسی دقیق است.روسیه، به عنوان يك قدرت نظامی که دوباره احیا شده است مرتبا حریم هوایی متحدان ناتو از استونیا تا انگلیس را نقض کرده است. از طرف دیگر، روسیه تنها کشوری نیست که حریم هوایی ترکیه را نقض می کند. جت های ترکیه و یونان مرتبا حریم هوایی یکدیگر را نقض می کنند باوجود این، ترکیه حتی یک هواپیمای یونان را ساقط نکرده است.

به عبارت دیگر، مسئله ای غیرعادی در تصمیم گیری ترکیه برای سرنگونی هواپیمای روسی وجود دارد: این نه رفتار عادی ترکیه است و نوع همیشگی واکنش ناتو. با در نظر گرفتن تاریخ، آنکارا باید بداند احتمال اینکه بتواند در یک برخورد نظامی با روسیه به تنهای آن را شکست بدهد نزدیک به صفر است.

موضع خصمانه ترکیه در مقال روسیه را می توان از طریق جنگ سوریه تشریح کرد. جای که آنکارا و مسکو کاملا سیاست های متضادی دارند. از سال 2011 سیاست ترکیه درباره سوریه یک اساس داشته است: برکناری رژیم اسد که روسیه به صورت علنی و موفقیت آمیز آن را تقویت کرده است. از آن زمان تاکنون، سیاست آنکارا درباره سوریه شکست خورده است و مسکو موفق شده است.

با حمايت روسيه از اسد در سوریه، مشخص است که دولت او سقوط نخواهد کرد. آنکارا هنوز به صورت علنی شکست سیاست خود را نپذیرفته است اما در واقعیت ترکیه از شدت سیاست خود درباره سوریه کاسته است.

هم اكنون سياست تركيه ىرباره سوريه با هدف داشتن یک صندلی امن در میز مذاکراتی است که برای آینده سوریه صورت می گیرد. این تنهادر صورتی می تواند اتفاق بیافتد که شورشیان تحت حمایت ترکیه به کنترل مناطق استراتژیک در شمال غربی سوریه ادامه بدهند. همین مسئله اهمیت بیشتری به حملات هوایی اخیر روسیه علیه مواضع این شورشیان می دهد. اینگونه حملات موجودیت این گروه ها را در معرض تهدید قرار داده و همزمان سیاست های اخیر ترکیه درباره سوریه را می تواندبا خطر مواجه کند.

ترس از شکست در سوریه بوسیله حملات روسیه علیه شورشیان متحد ترکیه باعث شده، آنکارا در این حد موضع خصمانه ای علیه روسیه بگیرد که منجر به سقوط هواپیمای روسی شد.هم اکنون سوال این است: مسکو چگونه واکنش نشان خواهد داد؟ در حالی که روسیه تنها همسایه ای است که ترکیه واقعا از آن می ترسد، روسیه ترکیه را یک مزاحم تاریخی در نظر می گیرد که نباید به اهداف خود دست پیدا کند. مسکو به چیزی کمتر از عذرخواهی کامل ترکیه بابت سرنگونی جت خود راضی نخواهد شد اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و احمد داوداغلو نخست وزیر ترکیه عذرخواهی را رد کرده اند.

در روزهای آینده روسیه می تواند یک سری اقداماتی با هدف تحقیر آنکارا انجام دهد. علاوه بر این روسیه، شمال غربی سوریه را با قدرت بیشتری هدف قرار خواهد داد تا شورشیان تحت حمایت ترکیه را ریشه کن کند. رویای پوتین هم اکنون بیرون راندن این شورشیان از سوریه است، تحولی که به معنای تکمیل شکست سیاست آنکارا درباره سوریه خواهد بود. این مسئله همچنین می تواند به صورت بالقوه موج جدید و گسترده از آوارگان را ایجاد کند و فشارهای ناشی از دو و نیم میلیون نفر پناهنده بیش از پیش برای اردوغان افزایش خواهد یافت.

روسیه همچنین می تواند از جنگ نامتقارن علیه انکارا استفاده می کند که متاسفانه برای ترکیه شامل حمیات از حزب کارگران کردستان می شود که علیه آنکارا می جنگند.

روسیه همچنین می تواند برای حزب متحد دمواکرتیک، که شاخه سوری پ ک ک محسوب می شود سلاح فراهم آورد که هدف آن می تواند تسلط کردها بر منطقه ای باشد که بیش از 60 مایل در امتداد مرزهای ترکیه و سوریه قرار دارد (از جرابلس تا عزاز) تا آن را به مناطق تحت کنترل خود در شمال غربی سوریه وصل کنند. کمک های روسیه حزب متحد دمواکرتیک را قادر می سازد تا کمربندی 400 مایلی در جنوب سوریه ایجاد کنند.

اگر بحران در روابط روسیه و ترکیه تشدید شود می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد: ترکیه به اقدامات روسیه با حرکتی بالقوه تاریخی واکنش نشان خواهد داد.

واشنگتن نیاز دارد که برای گام های احتمالی بعدی ترکیه آماده شود. پس از یک دهه تلاش برای تبدیل شدن به یک بازیگر خاورمیانه ای بر اساس توانایی های خود، آنکارا وقتی با خطر تاریخی روسیه مواجه می شود از طریقاتحاد با ناتو احساس راحتی می کند و بیتشر به آمریکا نزدیک می شود.

ترکیه می تواند تلاش کند به اقدامات مسکو از طریق تشدید جنگ سوریه با آوردن نیروهای از آسیای مرکزی، چچن، شمال قفقاز برای جنگ علیه روسیه واکنش نشان دهد. چنین سیاست های می تواند با استقبال ناسیونالیست های ترکیه و رهبران اسلامگرا تحت حمایت دولت داوداغلو – اردوغان در آنکارا مواجه شود و بیش از پیش انگیزهای آنها را برای پیشبرد سیاست خارجی خودخواهانه افزایش دهد.

هر روشی که ترکیه در پیش بگیرد می تواند آنکارا در لبه یک یک تصمیم سیاست خارجی قرار می گیرد که بر اساس آن هر وقت روسیه فریاد می کشد ترکیه دست به فرار می زند.

نویسنده: سونار كاگاپتای، رئیس برنامه تحقیقاتی ترکیه در موسسه واشنگتن برای سیاستگذاری خاور نزدیک و نویسنده «طلوع ترکیه: اولین قدرت اسلامی قرن 21»

منبع: وار اندراک

مترجم: محمد بابايي

انتهای پیام /666