کد خبر: 46593 - تاریخ: دوشنبه، 10 مارس 2014 - 20:36

گیلانیان خانه های خود را برای مهمانان نوروزی آماده می کنند؛

فچین دچین

با آمدن ماه اسفند، بوی خوش بهار به مشام می رسد. بهاری که به همراه خود عید و عیدی دادن و بهتر از آن عیدی گرفتن، شکوفه درختان، سرسبزی، دیدار اقوام، شیرینی و آجیل، لباس نو و … را به ارمغان می آورد.

به گزارش خوبان: گیلان همه ساله در ایام نوروز پذیرای خیل عظیمی از گردشگران و مسافران داخلی و خارجی است، همین کافی است که انسان فقط یک بار فصل بهار در گیلان را دیده باشد، به طور حتم دیدار دوباره از این طبیعت بکر و بودن در این فضا را آرزو خواهد کرد و چه زمانی بهتر از عید و تعطیلات نوروز.

استان گیلان با مردمانی مهمان نواز و خونگرم همه ساله با نزدیک شدن عید باستانی به مانند دیگر نقاط کشور به خانه تکانی که در زبان گیلکی و با لهجه شرق گیلانی به آن فچین، دچین می گویند، مشغول می شوند. فچین،دچین با کمک همه اعضای خانواده انجام می گیرد به نحوی که کارهای سنگین مانند؛ جابجایی فرش و انداختن آن بر روی دیوار برای خشک شدن و کارهایی از این قبیل را مردان انجام می دهند، این در حالیست که در گذشته و در بیشتر روستاهای گیلان، فرش، گلیم و … را برای شستشو به رودخانه ها می بردند اما این کار سالهاست که منسوخ شده البته می توان آلودگی آب رودخانه ها از دلایل مهم آن برشمرد. گیلانیان معتقدند که گرد و غبار خانه باید قبل از چهارشنبه سوری و تحویل سال از خانه بیرون رود.

از جمله کارهای مهمی که در گذشته با فرا رسیدن اسفند ماه و نزدیکی بهار انجام می شد (گل کار) خانه های گلی به خصوص در روستاها بوده، روستاییان گیلانی مقداری گل را به همراه ساقه شلتوک و آب مخلوط می کردند و آنقدر پابرهنه آن را لگد می زدند تا حالت چسبندگی به خود بگیرد، سپس با ماله چوبی آن را برای ترمیم قسمت هایی از کف و دیواره اتاق هایشان استفاده می کردند، ناگفته نماند (گل کار) کاری مشکل است و همه نمی توانند این کار را انجام دهند، در نتیجه افرادی بودند که در انجام این مهم بسیار توانمند بوده اند و در واقع استاد این کار شناخته می شدند، البته امروزه با کم شدن خانه های گلی در روستاها انجام این کار نیز کاهش یافته اما هنوز هم در ییلاقات و بسیاری از روستاهایی که خانه گلی در آن وجود دارد (گل کار) به ویژه در ایام پایانی سال انجام می شود.

29881

حضور نوروزی خوان ها در روستاها با فرا رسیدن ماه اسفند و به مشام رسیدن عطر بهار نیز جلوه ای خاص از رسومات سرزمین گیلان است، نوروزی خوانی یا خواندن ترانه های بهاری از مراسم قدیمی گیلان است که قدمت آن به پیش از اسلام باز می گردد البته امروزه نیز در برخی از روستاهای شهرستانهایی نظیر رشت، آستارا، تالش و رودسر نوروزی خوانی رواج دارد. نوروزی خوان ها در گروه های چند نفره ترانه ها و اشعاری را برای بهار می سرایند، البته پس از اسلام، ابیاتی در وصف امامان نیز به آن افزوده اند. ناگفته نماند تعداد زیادی از نسل امروز نوروزی خوان ها را ندیده اند. نوروزی خوان ها در دسته های چند نفری به منازل مردم رفته و آواز سر می دهند تا صاحب خانه هدیه ای را به آنان بعنوان عیدی بدهد. هدایا معمولا تخم مرغ، برنج، آرد، پول نقد و … بوده، نکته جالب اینکه در گذشته پسران و دختران دم بخت اعتقاد داشتند که اگر گروه نوروزی خوان درب خانه آنان را بزند به زودی راهی خانه بخت خواهند شد.

باد بهاران آمده گل به گلستان آمده و …

پا زدن خانه، عیدی گردش، جیج، پخت شیرینی خانگی، عیدی گردش کودکان، مراسم مخصوص سیزده بدر، خوردن سبزی پلو با ماهی و… از دیگر رسم هایی است که برخی هنوز به انجام آن پایبندند و برخی نیز آنها را فراموش کرده اند.

پا زدن خانه…

یکی از رسوماتی که هنوز در بسیاری از نقاط استان گیلان پابرجاست (پا زدن) خانه است، به طوری که یکی از افراد خانواده یا فامیل که به خوش قدمی شهرت دارد چند دقیقه ای را قبل از سال به بیرون از خانه می رود و به محض تحویل سال نو با در دست داشتن آب و سبزه و قرآن وارد خانه شده و برای اولین بار در سال نو به همه اتاق ها قدم می گذارد و به عبارتی خانه را (پا)می زند. قدیمی تر ها معتقدند کسانیکه روز به دنیا آمده اند، بیشتر صلاحیت پا زدن خانه را دارند.

عیدی گردش…

از دیگر رسومات مردم گیلان در ایام نوروز دیدار از اقوام و دوستان بوده که به (عیدی گردش)معروف است. در گذشته چند نفر از جوانان روستا پای پیاده به خانه های هم محلی ها می رفتند و پس از عرض تبریک و خوردن شیرینی و … در حیاط آن خانه، مرد ساکن در آن خانه را به همراه خود به خانه بعدی می بردند و به این ترتیب تعداد آنان لحظه به لحظه بیشتر می شد و کم کم به تمام منازل محله رفته و پیغام بهار را با (عید شما مبارک) به گوش اهالی محل می رسانند. البته این رسم سالها است که از میان رفته و تنها تعداد اندکی از روستاییان این سنت زیبا را حفظ کرده اند.

عیدی گردش کودکان نیز در گیلان بسیار جالب و دیدنی بوده و شاید جوانان 25 تا 30 ساله امروزی جزو آخرین کسانی باشند که به عیدی گردش کودکانه رفته اند. کودکان و نوجوانان با در دست داشتن پلاستیک خالی در دسته های 2 تا 4 نفره به خانه های مردم می رفتند و همه با هم فریاد می زدند: (عید شما مبارک – عید شما مبارک)، بعد از تکرار این پیام صاحب خانه بیرون می آمد و به شوخی می گفت: (قشنگ وچن؛ سبیل شما سه چارک) (وچه یعنی پسر و چارک به معنی وجب است) و سپس نخود، کشمش، شکلات، تخم مرغ و گاهی نیز پول نقد را به آنان می داد، بچه ها نیز شاد و خوشحال از آن خانه به خانه ای دیگر می رفتند. متاسفانه این رسم به مرور زمان از بین رفته است.

جیج یا جنگ تخم مرغ ها…

یکی دیگر از کارهایی که در گذشته توسط کودکان و نوجوانان و بعضا جوانان انجام می شد و حتی امروزه نیز کم و بیش پا برجاست (جیج) نام دارد. (جیج) جنگ تخم مرغ ها است. قاعده بازی بدین شکل است؛ 2 نفر با 2 تخم مرغ رودر روی هم قرار گرفته و سر دو تخم مرغ را به هم می کوبند و بعد همین کار را با ته تخم مرغ انجام می دهند، تخم مرغ شکسته شده، بازنده است و آن را به طرف برنده تحویل می دهد، نکته جالب اینکه بعضی از افراد یک تخم مرغ را چند هفته قبل از عید داخل برنج می گذاشتند تا سفت و محکم شود و گاها یک تخم مرغ 10 تا 15 تخم مرغ را شکست می داد، این بازی جالب و دیدنی فقط در ایام نوروز انجام می شود.

شیرینی خانگی با تنور نانوایی…

پخت شیرینی خانگی در گیلان از جمله کارهایی است که همه ساله انجام می گیرد. در گذشته نه چندان دور زنان خمیر شیرینی را در خانه آماده و آن را به نانوایی ها می بردند، اما امروزه کمتر کسی شیرینی را به نانوایی می برد هرچند که مزه واقعی شیرینی خانگی گیلان با پخت در تنور نانوایی معنی پیدا می کند.

دختران گیلانی نیز در این ایام به چیدن بنفشه و دسته کردن آن، رنگ زدن تخم مرغ، سبز کردن گندم و عدس روی کوزه های گلی و همچنین پخت شیرینی به مادران خود کمک می کنند.

تازه لباس دکونن…

پوشیدن لباس نو (تازه لباس دکونن) نیز پیغام دیگر بهار است. در گذشته و در روستاها، بزرگتران خانه سالی یک بار و آن هم در ایام نوروز برای فرزندان خود لباس می دوختند و یا می خریدند اما امروزه و حداقل در این یک مورد بیشتر به بچه ها خوش می گذرد چون سالی چند بار لباس تازه می خرند.

به گفته پدربزرگان و مادربزرگان؛ در گذشته 2 مطرب با ساز و نقاره به خانه های مردم می رفتند و با نواختن آهنگ های محلی و شاد عید را تبریک می گفتند و شور و حال خاصی را به وجود می آوردند.

نخستین وعده غذایی سال نو نیز باید سبز باشد که معمولا سبزی پلو با ماهی است متاسفانه همه مردم به دلیل شرایط خاص معیشتی و بالا بودن قیمت ماهی قادر نیستند این غذا را بر سر سفره هایشان داشته باشند و به کوکو سبزی و یا سبزی پلو خالی بسنده می کنند.

آب دوته کونوس و آب دوته خوج…

حالا که صحبت از خورد و خوراک عیدانه شد بهتر است که بگوییم خوردن (آب دوته کونوس و آب دوته خوج) را از یاد نبرید. خوردن این میوه های فرآوری شده در اکثر روستاهای شرق گیلان در ایام نوروز رایج بوده و امروزه نیز برخی مادران کدبانو این مهم را از یاد نبرده اند.

ناگفته نماند آب دوته کونوس به ازگیل در آب و سرکه و نمک نگهداری شده و آب دوته خوج به گلابی محلی در آب و سرکه و نمک نگهداری شده می گویند.

برخی از مردم نیز در زمان تحویل سال بر سر مزار عزیز از دست رفته خود حاضر می شوند و سال نو را در کنار آنان جشن می گیرند.

سیزده بدر سال دیگر…

سیزده بدر نیز در استان گیلان از حال و هوای خاصی برخوردار است، میلیون ها مسافر از اقسی نقاط کشور به مناطق دیدنی استان می آیند و شادی و نشاط و زیبایی منحصر به فردی را ایجاد می کنند البته از ریختن آشغال نیز دریغ نمی کنند.

چند خانوار از گیلانیان باهم در روزسیزده بدر به دشت و صحرا و کوه و دریا می روند و غذا را در کنار هم با شادی و نشاط میل می کنند، از جمله رسم های گیلانیان در روز سیزده بدر انداختن 13 سنگ و همچنین انداختن سبزه به داخل آب روان و رودخانه هاست، مردم با انداختی هر سنگ می گویند: سیزده بدر سال دیگر. جالب اینکه زوج های جوان با انداختن هرسنگ به شوخی به یکدیگر می گویند: سیزده بدر سال دیگر بچه بغل و به این امید تعطیلات عید در گیلان به پایان می رسد.

 

منبع: ایسنا

انتهای پیام/


مطالب مرتبط:
نظرات بینندگان

نظری ثبت نشده است

  ارسال دیدگاه

  توجه نمایید
  • در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • «خوبان خبر» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • خوبان خبر از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
  • تنها خالی نماندن متن دیدگاه الزامی است.
  • telegram khoobankhabar

    telegram khoobankhabaradvads