کد خبر: 204123 - تاریخ: یکشنبه، 23 آگوست 2020 - 09:20

یادداشت سحر اخوان :

ضرورت توجه به «اکوسیستم فرهنگی» در گیلان

وقتی یک گمج (ظرف پخت و پز سنتی گیلانی که از روش سفالگری سنتی ساخته می‌شود) می‌تواند باعث توسعه آن جامعه محلی شود که ارتباط آن محصول از یک سو ، انسان به عنوان تولیدکننده و محیط به عنوان جایی که محصول از آن برآمده و در آن کاربرد دارد از سوی دیگر، حفظ شود. به این معنی که گردشگر، ببیند، یا با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله رسانه یا فناوری‌های دیجیتال با این موضوع آشنا شود که این ظرف سنتی از چه مواد اولیه‌ای، برای چه‌کاری، به چه روشی، توسط چه‌کسی، در چه زمانی و در چه مکانی ساخته شده است.

به گزارش خوبان ، استان گیلان مواهب طبیعی بسیاری دارد و بر همین اساس گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های مردم استان در سال‌های اخیر با آهنگ سریعی رشد کرده‌است، حفظ روند رشد گردشگری و در کنار آن توسعه جوامع محلی، مستلزم سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و شناخت ظرفیت‌های فرهنگی آن‌ها، همچنین ایجاد زمینه‌های آشنایی ساکنین محلی با ارزش و هویت فرهنگی خود است. در این‌جاست که تبیین مفهوم «اکوسیستم فرهنگی» ضرورت پیدا می‌کند زیرا آن‌چه در این توسعه اهمیت دارد، نه صرفا «چیزها، وقایع و کالبدها» که ارتباط بین این سه مقوله، انسان و محیط زیست یا طبیعت محل وقوع آن‌هاست.

این به آن معنی‌ است که وقتی از روستای جهانی چادر شب قاسم آباد، روستای ملی حصیر فشتکه، روستاهای گلیم عنبران محله آستارا، چوبتراشی شالما، شالبافی ارده، سفال سنتی و گمج جیرده و ده‌ها روستای فعال در زمینه هنرهای سنتی، صنایع‌دستی و صنایع خلاق فرهنگی در گیلان صحبت می‌کنیم، نه صرفا تولیدات آن‌ها، که ارتباط بین محصول، انسان و محیط است که می‌بایست در چگونگی ترسیم نقشه راه و برنامه‌ریزی‌های لازم برای توسعه پایدار آن‌ها مورد توجه قرار گیرد. در واقع یک محصول که صنعت دست و هنرسنتی محسوب می‌شود زمانی ارزشمند است و وقتی مدام به بازتولید مفهوم خود می‌پردازد که در تولید و ارائه آن علاوه بر کالبد محصول، ارتباط با انسان و مکان یا همان محیط زیست لحاظ شده باشد. در واقع این کالا و محصول در یک اکوسیستم فرهنگی تولید شود و بتواند نمایانگر آن باشد. این موضوع سبب می‌شود که این هنرِدست به یک کالای بدون مفهوم تبدیل نشود.

به عنوان مثال اگر بخواهیم این مفهوم را در مورد چادرشب قاسم آباد تشریح کنیم می‌توان گفت چادر شب یک تکه پارچه است که در ابعاد مختلف تولید می‌شود و چه بسا دستگاه‌های پارچه‌بافی بسیار پیشرفته‌ای نیز در دنیا باشند که پارچه‌هایی متنوع‌تر و با کیفیت‌تر از آن نیز تولید کنند، اما آن‌چه باعث توسعه آن روستا می‌شود نه کالبد پارچه و چادرشب به تنهایی، بلکه تمامی عناصری‌ست که در طول قرن‌ها سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و هنرمند را به تولید واداشته است. در واقع در تار و پود این پارچه مفهوم «اکوسیستم فرهنگی» متبلور شده‌است. بنابراین زمانی این محصول می‌تواند باعث رشد آن جامعه شود و از کالازدگی در امان باشد که در تمامی مراحل تولید و پس از آن، معرفی و بازاریابی این محصول بر دو عنصر دیگر، یعنی انسان و محیط نیز تاکید شود. در این‌صورت است که می‌توانیم بگوییم این کالا می‌تواند باعث توسعه گردشگری آن شهر یا روستا شود، زیرا با حفظ ارتباط بین این سه جز می‌تواند راوی و راهنمای خوبی برای جلب توجه ذهن کنجکاو گردشگر باشد.

اگر بخواهیم به مثال دیگری اشاره کنیم، وقتی یک گمج (ظرف پخت و پز سنتی گیلانی که از روش سفالگری سنتی ساخته می‌شود) می‌تواند باعث توسعه آن جامعه محلی شود که ارتباط آن محصول از یک سو ، انسان به عنوان تولیدکننده و محیط به عنوان جایی که محصول از آن برآمده و در آن کاربرد دارد از سوی دیگر، حفظ شود. به این معنی که گردشگر، ببیند، یا با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله رسانه یا فناوری‌های دیجیتال با این موضوع آشنا شود که این ظرف سنتی از چه مواد اولیه‌ای، برای چه‌کاری، به چه روشی، توسط چه‌کسی، در چه زمانی و در چه مکانی ساخته شده است.

به همین دلیل است که امروزه بسیاری از هدایت‌کنندگان حوزه صنایع‌دستی و صاحبان بازار این محصولات، نه تنها به فکر کیفیت و چگونگی عرضه و بسته‌بندی محصول هستند، بلکه تلاش می‌کنند برای محصولاتی که در قالب صنایع‌دستی تولید می‌شود داستان و سناریو خاصی بیافرینند و با داستان‌پردازی‌های منطبق بر واقعیت آن‌ها را نه در فروشگاه‌های خود بلکه در اکوسیستم فرهنگی مناسب‌شان عرضه کنند. در گذشته نیز این موضوع در جوامع محلی در زمینه عرضه محصولاتشان دیده می‌شد. این‌که محصول در کدام قسمت بازار محلی فروخته، توسط چه کسی عرضه و ساخته شود، همچنین چه نشانه‌هایی داشته باشد، چه مواد اولیه‌ای در ساخت آن استفاده شده‌باشد و چه کارکردی برایش تعریف شود و این کارکرد چگونه آموزش داده شود؛ همه و همه به نوعی شناسنامه رمزگذاری شده و داستان محصول بود که سبب جلب توجه و اعتماد خریداران آن می‌شد.

اگر در توسعه جوامع محلی، ملاک و شاخص ارزیابی ، تنها توسعه اقتصادی، اشتغال‌زایی و افزایش آمارهای گردشگری و به دنبال آن گردش مالی باشد، پس از مدتی این وجه از توسعه بر عملکرد سیستم اثر می‌گذارد و آن را تبدیل به یک امر تکراری بدون بازتولید عناصر مطلوب می‌کند، این دقیقا همان چیزی‌ست که بسیاری از شهرها و روستاهای ثبت شده در مقیاس ملی و جهانی پس از مدتی با آن رو‌به رو می‌شوند، آن‌ها دیگر چیز ارزشمندی برای ارائه ندارند، حرف‌ها و تولیداتشان تکراری به نظر می‌رسد و اینطور برداشت می‌شود که خلاقیت در آن‌ها فروکش کرده است و این خود باعث دلسردی آن جوامع ‌می‌شود.

بنابراین موضوعی که می‌تواند زمینه‌ساز توسعه جوامع محلی پس از فرآیند ثبت ملی یا جهانی شود و از رخوت حاصل از تکرار تولید بی‌پشتوانه فرهنگی جلوگیری کند این است که پژوهشگران‌، برنامه‌ریزان‌، تصمیم‌گیران‌، دست‌اندرکاران‌ و مردم‌ عادی جوامع محلی به اهمیت ایجاد ارتباط و چرخه بازتولید مفهوم صنایع خلاق که همان ارتباط بین محصول، انسان و محیط زیست و به طور خلاصه «اکوسیستم فرهنگی» است توجه کنند، شاخص‌های ارزیابی را پویا تعریف کنند و آن طور عمل کنند که این سه عنصر به صورت کاملا در هم تنیده تجلی پیدا کنند.

ادداشت: سحر اخوان

پایگاه خبری تحلیلی خوبان خبر: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

انتهای پیام/۸۴۰۰۷

نظرات بینندگان

نظری ثبت نشده است

  ارسال دیدگاه

  توجه نمایید
  • در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
  • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
  • «خوبان خبر» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
  • خوبان خبر از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور است.
  • نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
  • تنها خالی نماندن متن دیدگاه الزامی است.
  • telegram khoobankhabar

    telegram khoobankhabaradvads